Эксперты ААН: «Беларусь павінна вызваліць усіх затрыманых па палітычных прычынах і абараніць іх правы»

Жэнева, 30 траўня 2023 г.

Эксперты ААН па правах чалавека (Анаіс Марын, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб становішчы ў сферы правоў чалавека ў Беларусі; Фіануала Ні Аалайн, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб заахвочванні і абароне правоў чалавека і асноўных свабод ва ўмовах барацьбы з тэрарызмам; Ірэн Хан, Спецыяльны дакладчык па пытанні заахвочвання і абароны права на свабоду меркаванняў і іх вольнае выказванне; Маргарэт Сатэртвейт, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб незалежнасці суддзяў і адвакатаў; Эліс Джыл Эдвардс, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб катаваннях і іншых жорсткіх, бесчалавечных ці прыніжаючых годнасць відах абыходжання і пакарання; Аўа Бульдэ (старшыня-дакладчык), Габрыэла Цытроні (намеснік старшыні), Гражына Бараноўска, Ана Ларэна Дэльгадыльё Перэс, Працоўная група па гвалтоўных ці недобраахвотных знікненнях; Прыя Гапалан (старшыня-дакладчык), Мэцью Гілет (намеснік старшыні па камунікацыях), Ганна Юдківска (намеснік старшыні па далейшых мерах), Мірыям Эстрада-Кастыльё і Мумба Маліла, Працоўная група па адвольных затрыманнях; Тлаленг Мафакенг, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб праве кожнага чалавека на найвышэйшы дасяжны ўзровень фізічнага і псіхалагічнага здароўя; Клеман Н'ялецосі Вуле, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб праве на свабоды мірных сходаў і асацыяцыі.) заклікалі беларускія ўлады неадкладна вызваліць усіх палітычных зняволеных у краіне, затрыманых і асуджаных паводле сумнеўных абвінавачанняў за здзяйсненне сваіх асноўных правоў на мірныя сходы, на аб'яднанні і вольнае выказванне меркаванняў.

"Практыка ўтрымання пад вартай без сувязі з вонкавым светам сябраў палітычнай апазіцыі і значных дзеячаў, якія былі асуджаны да працяглага турэмнага зняволення за выказванне іншадумства, пашырылася ў 2023 годзе", — адзначылі эксперты.

Праваабарончы цэнтр "Вясна" паведаміў, што з моманту шырокамаштабных пратэстаў, якія ахапілі краіну ў 2020 годзе, па палітычна матываваных матывах быў затрыманы 1511 чалавек (палітзняволеных — заўв. "Вясны"). У сярэднім цэнтр таксама фіксаваў 17 адвольных арыштаў і затрыманняў на дзень.

Нягледзячы на тое, што беларускія турмы вядомы сваімі нездавальняючымі ўмовамі ўтрымання, арганізацыі грамадзянскай супольнасці працягваюць дакументаваць сістэматычнае дыскрымінацыйнае змяшчэнне асобаў, затрыманых і асуджаных паводле палітычных матываў, у яшчэ больш суровыя ўмовы ў параўнанні з умовамі ўтрымання агульнага турэмнага насельніцтва.

"Гэта адвольная практыка, відаць, мае сістэматычны характар", — заявілі эксперты.

Паведамляецца, што суровыя ўмовы ўтрымання пад вартай негатыўна паўплывалі на фізічнае і псіхалагічнае здароўе затрыманых, уключаючы Сяргея Ціханоўскага, Марыю Калеснікаву, Віктара Бабарыку і Максіма Знака, чыі справы эксперты задакументавалі. Паводле паведамленняў, якія паступаюць, яны пазбаўлены доступу да своечасовага і якаснага медычнага абследавання і лячэнне, да належнага юрыдычнага прадстаўніцтва, а таксама пазбаўлены магчымасці звязацца са сваімі сваякамі.

"Утрыманне пад вартай без сувязі з вонкавым светам, якое стварае рызыку іх гвалтоўнага знікнення, сведчыць пра стратэгіі пакарання палітычных апанентаў і хавання доказаў жорсткага абыходжання і катаванняў, якія яны зазнавалі з боку супрацоўнікаў праваахоўных органаў і турэмнай адміністрацыі", — зрабілі выснову эксперты.

Эксперты выказалі шкадаванне наконт адсутнасці незалежных, непрадузятых і руплівых расследаванняў гэтых абвінавачанняў у жорсткім абыходжанні і іншых парушэннях, а таксама адсутнасці эфектыўных сродкаў прававой абароны, дадзеных зняволеным і іх сваякам.

"Беспрэцэдэнтны ўзровень рэпрэсій павінен быць спынены. Міжнародная супольнасць павінна патрабаваць ад Беларусі выканання яе міжнародных абавязкаў па правах чалавека ў сферы вызначэнне ісціны, забеспячэння справядлівасці і кампенсацыі шкоды", — падкрэслілі эксперты.

Арыгінальная навіна на сайце ААН (на ангельскай мове).

Пераклад на беларускую мову: "Вясна"