Гендакладчыца ПАСЕ па палітвязнях: Сітуацыя ў Беларусі застаецца вельмі трывожнай

Генеральная дакладчыца Парламенцкай асамблеі Савета Еўропы (ПАСЕ) па палітвязнях у Еўропе Азадэ Райхан падрыхтавала інфармацыйную запіску да вясенняй сесіі ПАСЕ, якая адбываецца ў Страсбургу 7–11 красавіка. У ёй гаворыцца, што сітуацыя з палітычнымі зняволенымі ў Беларусі і Расіі "застаецца вельмі трывожнай", піша "Позірк".

Дакладчыца адзначыла, што ва ўмовах шырокага пераследу праваабаронцаў і палітычных апанентаў "абодва таталітарныя рэжымы пераследуюць таксама актывістаў, журналістаў, юрыстаў і арганізацыі грамадзянскай супольнасці праз адвольныя затрыманні, палітычна матываваныя абвінавачванні, гвалт і заканадаўчыя абмежаванні".

Беларусь і Расія працягваюць выкарыстоўваць крымінальнае права, антыэкстрэмісцкія меры і контртэрарыстычныя рамкі "для падаўлення іншадумства і знішчэння таго, што засталося ад незалежнай грамадзянскай супольнасці".

У Беларусі "ўлады ўзмацнілі рэпрэсіі напярэдадні "прэзідэнцкіх выбараў" 2025 года, выкарыстоўваючы прэвентыўныя арышты, катаванні і прымусовую працу, адначасова пашыраючы прызнанне актывістаў і СМІ “экстрэмістамі”, адзначаецца ў дакуменце.

“Пераслед асоб, якія падтрымліваюць Украіну, яшчэ раз падкрэслівае намаганні ўрада па крыміналізацыі палітычнай апазіцыі і падаўленні салідарнасці з дэмакратычнымі рухамі”, — падкрэсліла гендакладчыца.

Сфабрыкаваныя абвінавачанні, якія выкарыстоўваюцца для пераследу крытыкаў рэжыму Лукашэнкі, адзначаецца ў запісцы, уключаюць “паклёп, распальванне варожасці супраць сацыяльнай групы супрацоўнікаў праваахоўных органаў, гвалтоўныя дзеянні або пагрозы гвалту ў дачыненні да супрацоўнікаў праваахоўных органаў, экстрэмізм, тэрарызм”.

Паводле інфармацыі гендакладчыцы, беларускіх палітвязняў рэгулярна ўтрымліваюць пад вартай без сувязі са знешнім светам, яны зазнаюць катаванні, бесчалавечнае абыходжанне і ізаляцыю ў штрафных ізалятарах, а таксама іншыя формы жорсткага абыходжання, якія ўключаюць пагрозы забойствам, жорсткія збіванні пры арыштах і затрыманнях, а таксама "метады ўдушэння, такія як апрананне поліэтыленавых пакетаў на галовы затрыманых". Палітвязні ў беларускіх папраўчых калоніях “падпадаюць пад прымусовую працу”.

Акрамя таго, затрыманых часта гвалтам “падстаўляюць пад уздзеянне экстрэмальнага холаду без належнага адзення або пасцельных прыналежнасцяў”, а таксама “доўгае ўтрыманне ў перапоўненых і антысанітарных умовах”. Зняволеныя зазнавалі псіхалагічны гвалт, уключаючы пагрозы, знявагу і запалохванні, што “садзейнічала крайняму псіхічнаму разладу”.

Са спасылкай на Amnesty International гендакладчыца паведаміла пра гібель у Беларусі сама меней сямі чалавек падчас утрымання пад вартай з 2020 года, звязваючы гэтыя смерці з умовамі ўтрымання пад вартай і неналежнай медыцынскай дапамогай.

"Сярод тых, хто застаецца ў зняволенні, — лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, віцэ-прэзідэнт Міжнароднай федэрацыі за правы чалавека (FIDH) Валянцін Стэфановіч і юрыст-праваабаронца Уладзімір Лабковіч. У другую гадавіну вынясення ім прысуду беларускія праваабарончыя арганізацыі выступілі з сумеснай заявай, у якой назвалі іх турэмнае зняволенне “ўвасабленнем дэструктыўнай палітыкі рэжыму Аляксандра Лукашэнкі ў адносінах да прадстаўнікоў грамадзянскай супольнасці, уключаючы дысідэнтаў і палітычных апанентаў", — гаворыцца з дакуменце.