Human Constanta: Што не так са словам «інфацыгане»: этнас — гэта фактычнае, а не ацэначнае паняцце

09 October 2023, 10:27 AM
Human Constanta: Што не так са словам «інфацыгане»: этнас — гэта фактычнае, а не ацэначнае паняцце

У чарговы выпуску #моцсловаў праваабаронцы Human Constanta размаўляюць пра набалелае — пра тое, чаму ад слова «інфацыгане» варта пазбавіцца ўсім нам і як мага хутчэй. Што называюць гэтым словам і чаму такая назва некарэктная і ксенафобная?

Іншыя матэрыялы рубрыкі #моцсловаў:

Шукаць выгаду падманным шляхам — хтось заўжды зацікаўлены ў такіх махінацыях. Таму махлярства хутка патрапіла і ў лічбавую прастору: напрыклад, з’явіліся псеўдаэксперт_кі, якія прадаюць даверлівай аўдыторыі свае інфапрадукты — анлайн-курсы ды трэнінгі з сумнеўнай эфектыўнасцю. Абяцанне нерэалістычных рэзультатаў, расказы аб паспяхова разбагацелых вучнях і відавочна недастатковая кампетэнцыя — даволі хутка за гэтым тыпам людзей замацавалася назва «інфацыгане». А паколькі такая дзейнасць вызывае асуджэнне, то і паняцце «інфацыганства» мае ацэначны, непахвальны ды зняважлівы характар.

Вось толькі праблема ў тым, што этнічная група цыганоў ніякага дачынення да такога лічбавага ашуканства не мае. Дарэчы, больш нейтральным і этычным будзе выкарыстоўваць найменне «рома»: этнонім цыганы, як і адпаведнае ангельскае gypsies,— гэта знешняя назва, якая этымалагічна мае зневажальнае адценне. Слова рома было выбранае для агульнага выкарыстання на першым Сусветным кангрэсе рома і лічыцца працоўным у Савеце Еўропы. Менавіта такую саманазву выкарыстоўваюць і многія з прадстаў_ніц гэтай народнасці (якая, аднак, уключае ў сябе шмат этнічных падгруп).

У аснове паняцця «інфацыгане» ляжыць назва этнасу, якая ўжываецца не ў сваім прамым значэнні, а як метафара негатыўных з’явішч — падману, вымагання, агрэсіўнага маркетынгу. Апісваючы нядобрасумленны бізнес словам «інфацыганства», мы як бы ставім знак роўнасці паміж паняццямі цыгане і махляры.

Але выкарыстоўваць назву народнасціяк лаянку ці абразу недапушчальна: этнас — гэта фактычнае, а не ацэначнае паняцце. Калі якія-небудзь адмоўныя якасці прыпісваюцца ўсей этнічнай групе, вакол яе фарміруецца прадузятасць. Ад памылковых, павярхоўных і беспадстаўных абагульненняў церпяць прадстаўні_цы гэтага народа, а ў масавай свядомасці паміж этнасамі фарміруецца раздзяленне на «добрыя» і «благія» — так праяўляецца расізм ды ксенафобія.

Замест таго, каб бароцца з этнічнай прадузятасцю, ужываючы слова інфацыгане, мы транслюем нецярпімасць і стэрэатыпнасць у бок людзей народнасці рома. 

Таму ацэначнае і некарэктнае слова «інфацыгане» лепей выключыць з уласнага лексікону. Інфамахлярства, лічбавае ашуканства, псеўдаэкспертнасць — усе гэтыя словы больш дакладна і этычна апісваюць нядобрасумленны бізнес, пра які вядзецца гутарка.

Арыгінал публікацыі на сайце Х'юман Канстанты

Share

See more news

Апублікаваны дапаможнік па дакументаванні пацярпелых ад катаванняў і жорсткага абыходжання
07 July 2025, 2:21 PM
Апублікаваны дапаможнік па дакументаванні пацярпелых ад катаванняў і жорсткага абыходжання
Разам з дакументатарамі "Вясны" і эксперткай REDRESS Кацяй Равінскай тлумачым, што гэта такое і чаму было важна стварыць такі дакумент цяпер.
«Жанчыны сутыкаюцца з сістэмай, якая не разумее і не ўлічвае іх патрэбы»: у Вільні абмеркавалі праблемы жанчын у зняволенні
07 July 2025, 2:17 PM
«Жанчыны сутыкаюцца з сістэмай, якая не разумее і не ўлічвае іх патрэбы»: у Вільні абмеркавалі праблемы жанчын у зняволенні
24 траўня 2025 году ў Вільні прайшла канферэнцыя «Жанчыны ў зняволенні: нябачны боль пенітэнцыярнай сістэмы Беларусі».
БХК опубликовал дайджест трендов государственной политики в области прав человека за начало 2025 года
07 July 2025, 1:33 PM
БХК опубликовал дайджест трендов государственной политики в области прав человека за начало 2025 года
Беларусский Хельсинкский Комитет подготовил обзор тенденций государственной политики в области прав человека за период январь – апрель 2025 года.
Беларускі ПЭН: Хроніка парушэнняў правоў чалавека ў сферы культуры 1–15 чэрвеня 2025 года
07 July 2025, 12:42 PM
Беларускі ПЭН: Хроніка парушэнняў правоў чалавека ў сферы культуры 1–15 чэрвеня 2025 года
На 15 чэрвеня 2025 года: Людзей Слова ў няволі (ці з абмежаваннем волі – адбываюць «хатнюю хімію») – не менш за 37, дзеячаў культуры ў няволі (ці з абмежаваннем волі – адбываюць «хатнюю хімію») – не менш за 159.

Атрымаць падтрымку

Мы б хацелі пачуць, як Беларускі Дом правоў чалавека можа падтрымаць вашу арганізацыю.

Аказаць падтрымку

Дому правоў чалавека імя Барыса Звозскава і яго дзейнасці