Human Constanta: Што не так са словам «інфацыгане»: этнас — гэта фактычнае, а не ацэначнае паняцце

09 October 2023, 10:27 AM
Human Constanta: Што не так са словам «інфацыгане»: этнас — гэта фактычнае, а не ацэначнае паняцце

У чарговы выпуску #моцсловаў праваабаронцы Human Constanta размаўляюць пра набалелае — пра тое, чаму ад слова «інфацыгане» варта пазбавіцца ўсім нам і як мага хутчэй. Што называюць гэтым словам і чаму такая назва некарэктная і ксенафобная?

Іншыя матэрыялы рубрыкі #моцсловаў:

Шукаць выгаду падманным шляхам — хтось заўжды зацікаўлены ў такіх махінацыях. Таму махлярства хутка патрапіла і ў лічбавую прастору: напрыклад, з’явіліся псеўдаэксперт_кі, якія прадаюць даверлівай аўдыторыі свае інфапрадукты — анлайн-курсы ды трэнінгі з сумнеўнай эфектыўнасцю. Абяцанне нерэалістычных рэзультатаў, расказы аб паспяхова разбагацелых вучнях і відавочна недастатковая кампетэнцыя — даволі хутка за гэтым тыпам людзей замацавалася назва «інфацыгане». А паколькі такая дзейнасць вызывае асуджэнне, то і паняцце «інфацыганства» мае ацэначны, непахвальны ды зняважлівы характар.

Вось толькі праблема ў тым, што этнічная група цыганоў ніякага дачынення да такога лічбавага ашуканства не мае. Дарэчы, больш нейтральным і этычным будзе выкарыстоўваць найменне «рома»: этнонім цыганы, як і адпаведнае ангельскае gypsies,— гэта знешняя назва, якая этымалагічна мае зневажальнае адценне. Слова рома было выбранае для агульнага выкарыстання на першым Сусветным кангрэсе рома і лічыцца працоўным у Савеце Еўропы. Менавіта такую саманазву выкарыстоўваюць і многія з прадстаў_ніц гэтай народнасці (якая, аднак, уключае ў сябе шмат этнічных падгруп).

У аснове паняцця «інфацыгане» ляжыць назва этнасу, якая ўжываецца не ў сваім прамым значэнні, а як метафара негатыўных з’явішч — падману, вымагання, агрэсіўнага маркетынгу. Апісваючы нядобрасумленны бізнес словам «інфацыганства», мы як бы ставім знак роўнасці паміж паняццямі цыгане і махляры.

Але выкарыстоўваць назву народнасціяк лаянку ці абразу недапушчальна: этнас — гэта фактычнае, а не ацэначнае паняцце. Калі якія-небудзь адмоўныя якасці прыпісваюцца ўсей этнічнай групе, вакол яе фарміруецца прадузятасць. Ад памылковых, павярхоўных і беспадстаўных абагульненняў церпяць прадстаўні_цы гэтага народа, а ў масавай свядомасці паміж этнасамі фарміруецца раздзяленне на «добрыя» і «благія» — так праяўляецца расізм ды ксенафобія.

Замест таго, каб бароцца з этнічнай прадузятасцю, ужываючы слова інфацыгане, мы транслюем нецярпімасць і стэрэатыпнасць у бок людзей народнасці рома. 

Таму ацэначнае і некарэктнае слова «інфацыгане» лепей выключыць з уласнага лексікону. Інфамахлярства, лічбавае ашуканства, псеўдаэкспертнасць — усе гэтыя словы больш дакладна і этычна апісваюць нядобрасумленны бізнес, пра які вядзецца гутарка.

Арыгінал публікацыі на сайце Х'юман Канстанты

See more news

Алесь Бяляцкі стаў лаўрэатам прэміі імя Аляхновіча
15 November 2023, 6:58 PM
Алесь Бяляцкі стаў лаўрэатам прэміі імя Аляхновіча
У Міжнародны Дзень пісьменніка ў зняволенні Беларускі ПЭН і "Радыё Свабода" абвясцілі пераможцаў і лаўрэатаў літаратурнай прэміі імя Францішка Аляхновіча за найлепшыя творы, напісаныя аўтарамі, якія былі зняволеныя.
Павел Сапелка: «Чаму няма судовых прысудаў у дачыненні да ўсіх тых, хто мае дачыненне да гібелі абаронцаў дэмакратыі?»
15 November 2023, 11:15 AM
Павел Сапелка: «Чаму няма судовых прысудаў у дачыненні да ўсіх тых, хто мае дачыненне да гібелі абаронцаў дэмакратыі?»
Сёлета лідарка дэмакратычных сіл Святлана Ціханоўская абвясціла 12 лістапада Днём салідарнасці з Беларуссю. З гэтай нагоды выказаўся праваабаронца «Вясны» Павел Сапелка.
Тлумачыць «Вясна»: Лячэнне, прымусовая праца ці ізаляцыя? Сістэму лячэбна-працоўных прафілакторыяў чакаюць вялікія змены
15 November 2023, 10:58 AM
Тлумачыць «Вясна»: Лячэнне, прымусовая праца ці ізаляцыя? Сістэму лячэбна-працоўных прафілакторыяў чакаюць вялікія змены
У студзені 2024 года змяняецца заканадаўства па пытаннях прымусовага лячэння і медыка-сацыяльнай рэадаптацыі грамадзян з алкагольнай і наркатычнай залежнасцямі.
Для даследвання беларускія эксперты просяць былых зняволеных і сваякоў асуджаных прайсці анкетаванне
15 November 2023, 10:52 AM
Для даследвання беларускія эксперты просяць былых зняволеных і сваякоў асуджаных прайсці анкетаванне
Беларускія юрысты, медыкі і псіхолагі аб'ядналіся, каб вывучыць, як функцыянуе турэмная медыцына і псіхалогія ў Беларусі, і якія змены патрэбныя пенітэнцыярнай сістэме, каб правы зняволеных выконваліся і злачыннасць зніжалася. Для даследавання яны просяць дапамогі ў былых зняволеных і сваякоў асуджаных: трэба прайсці анкетаванне.

Атрымаць падтрымку

Мы б хацелі пачуць, як Беларускі Дом правоў чалавека можа падтрымаць вашу арганізацыю.

Аказаць падтрымку

Дому правоў чалавека імя Барыса Звозскава і яго дзейнасці