Заява аб прызнанні шасці чалавек палітычнымі зняволенымі (Алег Самародскі і іншыя)

Заява праваабарончай супольнасці Беларусі

31 сакавіка 2025 г.

Мы, прадстаўнікі праваабарончай супольнасці Беларусі зноў адзначаем, што прыцягненне да крымінальнай адказнасці за распальванне іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы (арт.130 КК) следствам і судамі селектыўна і дыскрымінацыйна ўжываецца выключна для абароны інстытутаў улады, прычым вылучэнне прадстаўнікоў улады, супрацоўнікаў органаў унутраных спраў, вайскоўцаў і да т. п. у якасці сацыяльных групаў, што падпадаюць пад абарону ў гэтым кантэксце, нам уяўляецца неабгрунтаваным.

Мы настойваем на недапушчальнасці ўжывання закона, які абараняе прадстаўнікоў улады, супрацоўнікаў органаў правапарадку і суддзяў ад пагрозаў у сувязі з правамерным выкананнем імі сваіх службовых абавязкаў, для пакарання тых грамадзян, што выказаліся ў сувязі з відавочным парушэннем прадстаўнікамі дзяржаўных інстытутаў Канстытуцыі і закона, уцягнутасцю прадстаўнікоў улады, пракурораў і суддзяў у працэс катаванняў і ў стварэнне атмасферы беспакаранасці за катаванні ды іншыя грубыя парушэнні правоў чалавека, што часта маюць прыкметы злачынстваў супраць чалавечнасці.

У адпаведнасці з Міжнародным пактам аб грамадзянскіх і палітычных правах, кожны мае права пры разглядзе любога высунутага яму крымінальнага абвінавачвання на справядлівае і публічнае разбіральніцтва справы кампетэнтным, незалежным і бесстароннім судом. Суды маюць права не дапускаць усю публіку або частку яе з меркаванняў маралі, грамадскага парадку або дзяржаўнай бяспекі ў дэмакратычным грамадстве або калі таго патрабуюць інтарэсы прыватнага жыцця бакоў, або — у той меры, у якой гэта, на думку суда, строга неабходна, — пры асаблівых абставінах, калі публічнасць парушала б інтарэсы правасуддзя. У выпадку адсутнасці такіх выключных абставінаў разбіральніцтва мусіць быць адкрытым для шырокай публікі, уключна з прадстаўнікамі сродкаў масавай інфармацыі, і не павінна, напрыклад, абмяжоўвацца пэўнай катэгорыяй асобаў. Нават у тых выпадках, калі публіка пазбаўленая доступу на судовае разбіральніцтва, судовая пастанова, уключна з асноўнымі высновамі, доказамі і прававой аргументацыяй, мусіць быць аддадзеная галоснасці. Гэтыя патрабаванні не выкананыя судом у справе названых асоб, што само па сабе магло б вызначыць стаўленне праваабаронцаў да вынікаў яго разгляду.

Нам вядома аб асуджэнні:

Алега Самародскага паводле арт. 130, 361, 361-1 КК, якога абвінавачвалі ў распальванні іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы, закліках да санкцыяў ды ўдзелу ў экстрэмісцкім фармаванні — да пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі;

Ірыны Стасенкі паводле арт. 130, 367, 368 КК, якая абвінавачвалася ў абразе А. Лукашэнкі ды паклёпе на яго, распальванні іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы — да пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі;

Ягора Барыскевіча паводле арт. 130 КК, які абвінавачваўся ў распальванні іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы — да пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі;

Паўла Мінчыка паводле артыкулаў 130 і 368 КК, які абвінавачваўся ў абразе А. Лукашэнкі ды распальванні іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы — да пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі;

Дзмітрыя Сідарэнкі паводле арт. 130 і 368 КК, які абвінавачваўся ў абразе А. Лукашэнкі ды распальванні іншай сацыяльнай варожасці або варажнечы да пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі.

Мы таксама нагадваем сваю пазіцыю, выказаную ў заяве праваабарончай супольнасці, пра тое, што парушэннем п. 3 арт. 19 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах будзе спасылка на законы аб дзяржаўнай здрадзе і аналагічныя акты, што тычацца нацыянальнай бяспекі, службовай таямніцы, барацьбы з падрыўной дзейнасцю, з тым, каб утрымаць або схаваць ад шырокай грамадскасці інфармацыю, якая мае законны грамадскі інтарэс ды не пагражае нацыянальнай бяспецы, а таксама, каб пераследваць журналістаў, даследчыкаў, абаронцаў навакольнага асяроддзя, праваабаронцаў або іншых асоб за распаўсюд такой інфармацыі.

Нам вядома аб асуджэнні Дзмітрыя Скубілава паводле арт. 356 Крымінальнага кодэкса ў закрытым судовым пасяджэнні, які абвінавачваўся ў дзяржаўнай здрадзе — да пазбаўлення волі да дзевяці гадоў пазбаўлення волі ў папраўчай калоніі.

Ацэньваючы ўсе гэтыя выпадкі крымінальнага пераследу, мы прыходзім да высновы аб існаванні ў кожным з іх палітычнага матыву пераследу абвінавачаных.

У адпаведнасці з Кіраўніцтвам па вызначэнні паняцця "палітычны зняволены", палітычным зняволеным з'яўляецца асоба, пазбаўленая волі, калі пры наяўнасці палітычных матываў яе пераследу мае месца хоць бы адзін з наступных фактараў:

• a) пазбаўленне волі было ўжытае ў парушэнне права на справядлівае судовае разбіральніцтва, іншых правоў і свабод, гарантаваных пактам або Еўрапейскай канвенцыяй аб абароне правоў чалавека і асноўных свабод;

• d) асоба пазбаўленая волі выбарча ў параўнанні з іншымі асобамі.

Мы, прадстаўнікі беларускай праваабарончай супольнасці, заяўляем, што далейшае пазбаўленне волі Алега Самародскага, Ірыны Стасенкі, Ягора Барыскевіча, Паўла Мінчыка, Дзмітрыя Сідарэнкі, Дзмітрыя Скубілава з'яўляецца палітычна матываваным, а яны самі – палітычнымі зняволенымі.

Мы патрабуем ад уладаў Беларусі:

• перагледзець вынесеныя ў дачыненні да названых палітвязняў прысуды і абраныя меры стрымання пры захаванні права на справядлівае разбіральніцтва і ліквідацыі фактараў, што паўплывалі на кваліфікацыю дзей, выгляд і памер пакарання;

• вызваліць названых палітвязняў, ужыўшы іншыя захады для забеспячэння іх яўкі ў суд;

• неадкладна вызваліць усіх палітычных зняволеных, перагледзець палітычна матываваныя прысуды і спыніць палітычныя рэпрэсіі супраць грамадзян краіны.

Праваабарончы цэнтр "Вясна";

Беларускі ПЭН;

Прававая ініцыятыва;

Respect-Protect-Fulfill;

Lawtrend.