36 праваабарончых арганізацыяў па ўсім свеце запатрабавалі вызвалення палітзняволеных вясноўцаў

Год таму лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру Алесь Бяляцкі, віцэ-прэзідэнт FIDH Валянцін Стэфановіч і юрыст "Вясны" Уладзімір Лабковіч па сфабрыкаваных абвінавачваннях былі асуджаныя да дзесяці, дзевяці і сямі гадоў турэмнага зняволення адпаведна.

Абсерваторыя па абароне праваабаронцаў (FIDH/OMCT) і ніжэйпадпісаныя арганізацыі патрабуюць іх неадкладнага і безумоўнага вызвалення і заклікаюць міжнародную супольнасць выкарыстоўваць усе наяўныя ў яго распараджэнні дыпламатычныя, палітычныя і іншыя сродкі, каб заклікаць беларускія ўлады забяспечыць вяршэнства права і вызваліць усіх асобы, асуджаныя па палітычна матываваных абвінавачваннях. Пра гэта гаворыцца ў адмысловай заяве, апублікаванай на сайце FIDH.

Валянцін Стэфановіч, Алесь Бяляцкі і Уладзімір Лабковіч

3 сакавіка 2023 года суд Ленінскага раёна Мінска асудзіў сябраў "Вясны" Алеся Бяляцкага, Валянціна Стэфановіча і Уладзіміра Лабковіча да дзесяці, дзевяці і сямі гадоў турэмнага зняволення адпаведна. Зміцер Салаўёў, сябра "Вясны", завочна судзімы па той жа справе, быў прысуджаны да васьмі гадоў турэмнага зняволення. Судовы працэс супраць чатырох праваабаронцаў быў заснаваны на сфабрыкаваных абвінавачваннях і суправаджаўся грубымі парушэннямі правоў чалавека, што сведчыць аб палітычна матываваным характары судовага разбору і пераследзе.

Сёння, праз год пасля вынясення прысуду, абсерваторыя і ніжэйпадпісаныя арганізацыі зноў выказваюць сваю сур'ёзную занепакоенасць несправядлівым турэмным зняволеннем Алеся Бяляцкага, Валянціна Стэфановіча і Уладзіміра Лабковіча, а таксама высокай рызыкай катаванняў і жорсткага абыходжання, з якім яны сутыкаюцца ў зняволенні.

У пачатку траўня 2023 года Алесь Бяляцкі быў пераведзены з СІЗА № 1 у папраўчую калонію № 9 у Горках, якая лічыцца адной з самых суровых турмаў у Беларусі. Яна добра вядомая сваімі жорсткімі ўмовамі ўтрымання, асабліва для палітычных зняволеных, якія падвяргаюцца сістэматычным пераследам і жорсткаму абыходжанню, уключаючы адсутнасць сувязі са знешнім светам, ізаляцыю і неапраўданае і доўгае змяшчэнне ў карцэры. Так, у лістападзе 2023 года стала вядома, што Алесь Бяляцкі быў змешчаны ў памяшканне камернага тыпу (ПКТ), г. зн. карныя ўмовы ўтрымання, з-за яго праваабарончай дзейнасці. На працягу доўгага перыяду часу яму адмаўлялі ў кантакце са сваім адвакатам і сваякамі, якія не могуць яму тэлефанаваць і не атрымліваюць ад яго лістоў. Сапраўды гэтак жа Алесь Бяляцкі, відаць, не атрымлівае лістоў і пасылак з волі. Цяпер адміністрацыя турмы адмаўляецца прымаць пасылкі з медыкаментамі ад сваякоў Алеся Бяляцкага, і стан здароўя Алеся Бяляцкага застаецца невядомым.

Абсерваторыя таксама занепакоеная становішчам Уладзіміра Лабковіча, які змяшчаецца ў папраўчай калоніі № 17, і Валянціна Стэфановіча, цяпер змешчанага ў папраўчую калонію № 15, дзе яго прымушалі выконваць вельмі шкодную і нізкааплатную працу. У студзені 2024 года Валянціна Стэфановіча таксама перавялі ў памяшканне камернага тыпу (ПКТ), дзе ён увесь час утрымліваецца ў камеры, пры гэтым яму дазваляецца знаходзіцца на свежым паветры ўсяго 30 хвілін на дзень. Валянцін Стэфановіч атрымлівае толькі лісты або пасылкі, адпраўленыя яго сям'ёй, і ўсе тэлефонныя званкі і візіты сваякоў забароненыя.

У снежні 2023 года ўсе тры праваабаронцы таксама былі ўключаныя ў спіс "экстрэмістаў", складзены Міністэрствам унутраных спраў Беларусі, што прывяло да далейшага ціску на іх.

На працягу 17 месяцаў, праведзеных у папярэднім зняволенні пасля іх адвольнага арышту 14 ліпеня 2021 года, Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч і Уладзімір Лабковіч утрымліваліся ў жахлівых умовах утрымання, з моцна абмежаваным доступам да адвакатаў, медыцынскай дапамогі і зносін.

Абсерваторыя нагадвае, што Алесь Бяляцкі, Валянцін Стэфановіч і Уладзімір Лабковіч былі адвольна затрыманыя супрацоўнікамі Дэпартамента фінансавых расследаванняў Беларусі 14 ліпеня 2021 года. Хоць першапачаткова яны былі затрыманыя паводле сфабрыкаваных абвінавачванняў ва "ўхіленні ад выплаты падаткаў"(ч. 2 арт. 243 КК), у верасні 2022 года ім былі выстаўленыя новыя сфабрыкаваныя абвінавачванні ў "кантрабандзе" і "фінансаванні групавых дзеянняў, якія парушаюць грамадскі парадак" (ч. 4 арт. 228 і ч. 2 арт. 342 КК), з-за чаго ў абвінавачаных і іх адвакатаў было мала часу для падрыхтоўкі новай стратэгіі абароны да пачатку судовага працэсу 5 студзеня 2023 года. У ходзе працэсу місія па назіранні за судовым працэсам, упаўнаважаная абсерваторыяй зафіксавала значныя парушэнні правоў чалавека.

Прысуд, абвешчаны 3 сакавіка 2023 года, афіцыйна набыў моц 21 красавіка 2023 года, калі Мінскі гарадскі суд адхіліў іх апеляцыі. У дадатак да турэмнага зняволення трое праваабаронцаў былі таксама асуджаныя да буйных штрафаў.

Рэпрэсіі супраць "Вясны" і яе членаў з'яўляюцца часткай больш шырокага падаўлення грамадзянскай супольнасці ў Беларусі пасля масавых пратэстаў супраць фальсіфікаваных прэзідэнцкіх выбараў 2020 года. Пасля пратэстаў улады ліквідавалі ўсе праваабарончыя і іншыя незалежныя арганізацыі, не пакінуўшы ў краіне ніводнай легальна дзейнай праваабарончай НДА. "Вясна" з'яўляецца адной з вядучых беларускіх праваабарончых арганізацый і знаходзіцца ў авангардзе беларускага праваабарончага руху. Яна асабліва вядомая сваім спісам беларускіх палітвязняў, які па стане на 27 лютага 2024 года налічваў 1413 чалавек.

Абсерваторыя і ўсе ніжэйпадпісаныя арганізацыі рашуча асуджаюць несправядлівы прысуд і адвольнае затрыманне Алеся Бяляцкага, Валянціна Стэфановіча і Уладзіміра Лабковіча, якое працягваецца, і заклікаюць беларускія ўлады адмяніць іх прысуды і неадкладна і безумоўна вызваліць іх.

Абсерваторыя і ўсе ніжэйпадпісаныя арганізацыі таксама заклікаюць беларускія ўлады неадкладна і безумоўна вызваліць адвольна затрыманых сябраў "Вясны" Марфу Рабкову і Андрэя Чапюка, а таксама ўсіх іншых зняволеных у Беларусі, асуджаных паводле палітычна матываваных абвінавачванняў, і пакласці канец усім актам пераследу ў дачыненні да іх, у тым ліку на судовым узроўні.

АДЦ "Мемарыял"

Amnesty International

ARTICLE 19

Беларускі дом правоў чалавека імя Барыса Звозскава

Беларускі Хельсінкскі Камітэт

Бір Дуйно Кыргызстан

Цэнтр грамадзянскіх свабод

Інстытут грамадзянскай супольнасці ў Арменіі

Civil Rights Defenders

DIGNITY – Дацкая інстытут супраць катаванняў

European Exchange/Europäischer Austausch gGmbH

FIDH

Front Line Defenders

Цэнтр па правах чалавека (HRC)

Праваабарончы цэнтр "Вясна"

Цэнтр абароны правоў чалавека "Мемарыял"

Фонд "Дом правоў чалавека"

Human Rights Watch

Інстытут па правах чалавека Міжнароднай асацыяцыі юрыстаў (IBAHRI)

Фонд "Міжнародная Прававая ініцыятыва" (ili Foundation)

Міжнароднае партнёрства па правах чалавека (IPHR)

Італьянская федэрацыя па правах чалавека (FIDU)

Казахстанскае Міжнароднае бюро па правах чалавека і захаванню законнасці (KIBHR)

Харкаўская праваабарончая група (KHPG)

Lawtrend

Прававая ініцыятыва

Libereco – партнёрства ў абарону правоў чалавека

Нідэрландскі Хельсінкскі Камітэт

Нарвежскі Хельсінкскі Камітэт

OMCT

Östgruppen

Беларускі ПЭН

People in Need

Promo-LEX

REDRESS

Respect-Protect-Fulfill

Абсерваторыя па абароне праваабаронцаў (Абсерваторыя) была створана ў 1997 годзе Міжнароднай федэрацыяй за правы чалавека (FIDH) і Сусветнай арганізацыяй супраць катаванняў (OMCT). Мэтай гэтай праграмы з'яўляецца прадухіленне або паляпшэнне сітуацый, звязаных з рэпрэсіямі ў дачыненні да праваабаронцаў. FIDH і OMCT з'яўляюцца членамі ProtectDefenders.eu, механізму Еўрапейскага Саюза па абароне правоў чалавека, створанага міжнароднай грамадзянскай супольнасцю.

Публікуецца паводле сайту "Вясны"